Epidemia HIV nie jest opanowana Fakty i mity o wirusie

W ubiegłym roku odnotowaliśmy w Polsce ponury rekord – 2879 nowo wykrytych zakażeń. Równie dobrze jak wirus mają się mity o HIV, które czynią wiele złego. Odpowiada na nie, przedstawiając sprawdzone fakty, Mateusz Liwski z Polskiej Fundacji Pomocy Humanitarnej Res Humanae. Res Humanae wspólnie z Gilead Sciences zorganizuje 1 grudnia przejazd przez Warszawę samochodu wyświetlającego na fasadach budynków czerwoną kokardkę z napisem Światowy Dzień AIDS, żeby przypomnieć o ciągle żywym zagrożeniu HIV.

MIT: HIV to epidemia przeszłości, która nas nie dotyczy.

FAKT: W 2023 r. na świecie żyło z HIV 39,9 mln osób. Wirusem zakaziło się 1,3 mln nowych osób, a 630 tys. zmarło na choroby związane z AIDS. W Polsce od początku roku do końca października 2024 r. odnotowano kolejne 1972 zakażenia.

MIT: HIV to tylko problem mężczyzn mających seks z mężczyznami.

FAKT: Według Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB, 322 osoby zakaziły się w Polsce w 2023 r. w wyniku kontaktów homoseksualnych, a 214 osób – w wyniku kontaktów heteroseksualnych. Dodatkowo 36 zgłosiło zakażenie poprzez przyjmowanie narkotyków w iniekcjach, a 25 – poprzez zakażenia wertykalne (matka-dziecko). Większość osób, u których wykryto zakażenie HIV, znalazła się w grupie „brak danych o źródle zakażenia”.

MIT: Żadne leki nie chronią przed zakażeniem HIV.

FAKT: Jeśli osoba wie lub obawia się, że będzie miała ryzykowny kontakt seksualny, PrEP – farmakologiczna profilaktyka przedekspozycyjna, umożliwia jej zmniejszenie zagrożenia zakażeniem HIV niemal do zera. Ten rodzaj profilaktyki może zapewnić długie życie bez zakażenia. W Polsce jest on łatwo dostępny, ale na razie nie jest refundowany.

MIT: Jeśli prezerwatywa pęknie, można liczyć tylko na szczęście.

FAKT: W takiej sytuacji można skorzystać z PEP – farmakologicznej profilaktyki poekspozycyjnej. Należy zgłosić się jak najszybciej do lekarza, najlepiej specjalisty chorób zakaźnych, który może zalecić PEP. Przyjmowanie leków antyretrowirusowych przez 28 dni po ryzykownej sytuacji zmniejsza zagrożenie zakażeniem HIV niemal do zera.

MIT: Test na HIV jest trudno dostępny i drogi.

FAKT: Test na HIV można zrobić anonimowo, bezpłatnie i bez skierowania w sieci Punktów Diagnostyczno-Konsultacyjnych. Adresy tych punktów znajdują się na stronach aids.gov.pl i leczhiv.pl. Każda osoba aktywna seksualnie, powinna zrobić test na HIV. Nie ma znaczenia liczba partnerów, płeć, wiek ani orientacja seksualna.

MIT: Osoba HIV+ stanowi zagrożenie dla otoczenia.

FAKT: HIV nie można się zakazić w warunkach domowych lub biurowych poprzez używanie wspólnych sztućców, pilota do telewizora, komputera, czy łazienki. Także picie napojów z jednej szklanki z osobą HIV+ nie jest niebezpieczne. HIV przenosi się przez krew, nasienie, preejakulat i śluz pochwowy.

MIT: Osoba HIV+ stanowi zagrożenie dla partnerów seksualnych.

FAKT: Jeśli osoba żyjąca z HIV przyjmuje regularnie leki antyretrowirusowe, po około pół roku następuje u niej zablokowanie namnażania się wirusa. HIV jest wtedy za mało, by mógł się przenosić. Nazywa się to zasadą N=N, czyli Niewykrywalny=Niezakaźny. Niewykrywalny poziom wirusa we krwi redukuje zagrożenie przekazania HIV drogą płciową praktycznie do zera.

MIT: Kobieta HIV+ nie powinna mieć dzieci, bo urodzą się zakażone.

FAKT: Seropozytywna przyszła mama, o ile tylko regularnie przyjmuje leki antyretrowirusowe, ma poziom HIV w organizmie na tak niskim poziomie, że ryzyko zakażenia dziecka podczas porodu jest mniejsze niż 1%. Ciąża powinna być jednak monitorowana przez lekarza, który wie o seropozytywnym statusie ciężarnej.

MIT: Leki stosowane w terapii HIV mogą być szkodliwe.

FAKT: Leki antyretrowirusowe zapobiegają namnażaniu HIV w organizmie i zmniejszają jego ilość. Układ odpornościowy odzyskuje sprawność i może zwalczać infekcje. Osoby przyjmujące nowoczesne leki antyretrowirusowe mogą żyć długo w zdrowiu. Podczas konferencji „Od dziedzictwa poprzez partnerstwo do przełomu” doktor Calvin Cohen, dyrektor Global HIV Medical Affairs Gilead podkreślał, że choć wszystkie dostępne dziś leki na HIV są skuteczne, to jednak istnieją między nimi różnice, które mogą ułatwić lekarzom podejmowanie decyzji dotyczących wyboru najlepszego schematu terapeutycznego dla pacjenta. Dr Cohen zwracał szczególną uwagę właśnie na bezpieczeństwo leczenia.

MIT: Leczenie HIV to faszerowanie się garściami tabletek.

FAKT: Dostępne obecnie w Polsce terapie to najczęściej jedna tabletka dziennie, ew. iniekcje domięśniowe. Celem lekarzy jest zlecanie terapii maksymalnie uproszczonej, która nie pogarsza komfortu życia pacjenta i dzięki temu jest skuteczniejsza. Warto porozmawiać z lekarzem chorób zakaźnych o wybaczalności terapii, czyli lekach, które pozostają skuteczne nawet, jeśli zapomni się przyjąć tabletkę.