Energetyka wiatrowa może rozwijać się bez szkody dla środowiska naturalnego

„Środowiskowe aspekty rozwoju lądowej energetyki wiatrowej. Kodeks dobrych praktyk” - to opracowany przez ZUT dla samorządów, administracji publicznej i inwestorów katalog rekomendacji w podejmowaniu decyzji środowiskowych i planistycznych (zrealizowany w formie monografii naukowej). Został on zaprezentowany 22 października w trakcie konferencji w Centrum Prasowym PAP.

Eksperci ZUT podkreślają, że transformacja energetyczna oparta na rozwoju odnawialnych źródeł energii, w tym energetyki wiatrowej, stanowi jedno z kluczowych wyzwań współczesnej polityki klimatycznej. W obliczu konieczności dekarbonizacji gospodarki i zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, rozwój farm wiatrowych jest nie tylko uzasadniony, ale również nieunikniony.

„Pogodzenie ochrony zasobów przyrodniczych i rozwoju energetyki wiatrowej jest możliwe poprzez wdrożenie odpowiednich procedur zarówno monitoringu przyrodniczego, jak i działań minimalizujących oddziaływanie inwestycji, stanowiących kompromis pomiędzy ochroną środowiska, a efektywnością produkcji energii” - czytamy w opracowaniu.

Autorzy kodeksu przybliżyli wyzwania związane z wpływem lądowej energetyki wiatrowej na awifaunę (ptaki), chiropterofaunę (nietoperze), jak również na krajobraz, planowanie przestrzenne i klimat.

„Kodeks to opracowanie naukowe, wykonane w oparciu o analizę literatury naukowej i analizę danych środowiskowych, które udało nam się uzyskać z Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, ale także z Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej. Na podstawie tych danych udało nam się opracować rekomendacje, w jaki sposób należy przygotowywać inwestycje” - podkreślił dr hab. inż. Paweł Mickiewicz, profesor Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie.

Grzegorz Łaguna, zastępca dyrektora Departamentu Komunikacji w Ministerstwie Energii wskazał, że kierunkiem rozwoju dla Polski jest budowa megaprojektów, takich jak CPK, elektrownie atomowe, reaktory modułowe, fotowoltaika oraz farmy wiatrowe na lądzie i morzu.

„Polska najszybciej przechodzi transformację i robi to najbardziej skutecznie. Turbiny wiatrowe na lądzie mają już 130-150 metrów wysokości, a ich moc zwiększa się skokowo. Wiatraków będzie coraz więcej, tworzą bazę nisko i zeroemisyjnej polityki, gdzie koszt pozyskiwania energii znacząco się zmniejszy. Naszym zadaniem jest uregulowanie tego, aby żyć w zgodzie ze środowiskiem naturalnym” - wskazał Grzegorz Łaguna.

Choć infrastruktura energetyczna, w tym elektrownie wiatrowe, może oddziaływać na populacje ptaków i nietoperzy, to skala tego wpływu jest relatywnie niewielka w porównaniu z innymi zagrożeniami wynikającymi z działalności człowieka. Zmiany klimatu, eksploatacja i spalanie paliw kopalnych, utrata siedlisk oraz zanieczyszczenie środowiska stanowią znacznie poważniejsze i bardziej rozległe czynniki ryzyka dla bioróżnorodności.

W kontekście globalnym, oddziaływanie turbin wiatrowych na faunę jest mierzalne i wymaga odpowiedniego monitoringu oraz minimalizacji, jednak nie stanowi kluczowego zagrożenia w skali ekosystemów. Zrównoważony rozwój energetyki wiatrowej, oparty na analizach środowiskowych i właściwym planowaniu przestrzennym, pozwala na skuteczne ograniczanie potencjalnych kolizji z ptakami i nietoperzami, przy jednoczesnym znaczącym wkładzie w redukcję emisji gazów cieplarnianych i spowalnianie zmian klimatycznych.

W opinii Marcina Pakuły, ornitologa i chiropterologa, proces minimalizacji oddziaływania farmy wiatrowej na środowisko można przeprowadzić stopniowo.

„Zacznijmy od tego, że przesunięcie turbiny o 300-400 metrów nie może dyskwalifikować badań środowiskowych przeprowadzonych dla pierwotnej lokalizacji, bo takie badania trwają minimum rok. Kolejny etap to wykorzystanie systemów detekcyjno-reakcyjnych, które zatrzymają turbinę w momencie, kiedy zbliży się ptak. A trzecim elementem jest właściwe monitorowanie śmiertelności ptaków, także z wykorzystaniem dronów i innych zaawansowanych technologii. Po to, abyśmy wiedzieli, jak farma wpływa na lokalną ptasią populację” - powiedział Marcin Pakuła. 

Dr Joanna Furmankiewicz, chiropterolożka, zwraca uwagę, że nietoperze są najbardziej narażone na kolizje z turbinami wiatrowymi w okresie jesiennych migracji. Jest to jednak zjawisko sezonowe i w dużej mierze przewidywalne, co umożliwia stosowanie skutecznych środków ograniczających ryzyko kolizji. 

„Są to gatunki, które żerują głównie na otwartych przestrzeniach: borowiec wielki, mroczak, mroczki i kilka gatunków karlików. Aby te nietoperze nie ginęły, zalecamy okresowe wyłączenia turbin albo wyłączenia za pomocą systemów detekcyjno-reakcyjnych, które wykrywają echolokację nietoperzy i wyłączają turbinę, kiedy do niej zbliży się nietoperz” - mówiła dr Furmankiewicz.

Ekspertka dodała, że ostatnio rozwijany jest także system odstraszaczy ultradźwiękowych, montowanych na turbinie wiatrowej, których zadaniem jest wytworzenie ultradźwięków zagłuszających echolokację nietoperzy, które nie mogąc sprawnie poruszać się w pobliżu turbiny wiatrowej, po prostu od niej odlatują.

Dr Paweł Mickiewicz podkreślił, że kodeks nie stanowi jednak wyłącznie zbioru procedur, decyzji oraz tego, co i w jaki sposób zrobić, ale pokazuje, kto powinien to zrobić, kiedy i na jakim etapie oraz jakie środki należy zainwestować. 

„Zależy nam też na tym, żeby te poszczególne decyzje podejmowane przez organy ochrony środowiska czy przez inwestorów nie dublowały się, ale żeby wszyscy zainteresowani zrealizowaniem inwestycji bądź ocenieniem jej wpływu współpracowali ze sobą” - zaznaczył Paweł Mickiewicz.

Kodeks można pobrać ze strony: Środowiskowe aspekty rozwoju lądowej energetyki wiatrowej: Kodeks Dobrych Praktyk.

Źródło informacji: PAP MediaRoom