NAUKA

2 grudnia podczas Gali Finałowej XXVI edycji „Polski Produkt Przyszłości” organizowanej przez PARP uhonorowano najbardziej innowacyjne polskie projekty, w tym bioniczną trzustkę Polbionica, bioimplant BoneReg i napęd kosmiczny Łukasiewicz. Konkurs potwierdził rosnącą rolę polskich technologii na świecie.

Psy coraz częściej wspierają zdrowie i dobrostan seniorów w Polsce, łagodząc samotność, zachęcając do aktywności i poprawiając nastrój. Badania oraz ogólnopolska dogoterapia Mars Polska i Fundacji Dr Clown potwierdzają wymierne korzyści.

Podczas VII Kongresu „Zdrowie Polaków” w Światowym Centrum Słuchu, prof. Henryk Skarżyński ogłosił premierę aplikacji H.EAR BOX mobile. To nowoczesne narzędzie umożliwiające wstępną diagnostykę oraz regularne monitorowanie słuchu przy użyciu smartfona, bez konieczności posiadania słuchawek.

Mimo ogromnego postępu w medycynie rak płuca wciąż pozostaje jednym z największych wyzwań współczesnej onkologii. To złożona i niejednorodna choroba, która wymaga zarówno indywidualnego podejścia diagnostycznego, jak i personalizacji leczenia. - Dziś już wiemy, że aby proces leczenia był możliwie najbardziej skuteczny, optymalny i bezpieczny nowoczesna terapia powinna uwzględniać pełen obraz pacjenta - jego wiek, stan sprawności, obecność chorób współistniejących, ale również osobiste preferencje – zwraca uwagę Aleksandra Wilk, dyrektor Sekcji Raka Płuca Fundacji To Się Leczy. Choć rozwój programów lekowych i pojawienie się nowych opcji terapeutycznych znacząco poprawiły rokowania wielu chorych, to wciąż istnieje grupa pacjentów, dla których skuteczne leczenie pozostaje wyzwaniem. - To osoby z zaawansowanym niedrobnokomórkowym rakiem płuca (NDRP), które nie kwalifikują się do chemioterapii opartej na pochodnych platyny (pacjenci w gorszym stanie sprawności, z chorobami współistniejącymi.) Dziś, dzięki immunoterapii, także dla tej grupy chorych otwierają się nowe możliwości - szansa na skuteczniejsze leczenie z lepszą tolerancją terapii oraz poprawą jakości ich życia. Przy okazji Miesiąca Świadomości Raka Płuca warto o tych potrzebach przypomnieć - dodaje.

Jak pogodzić rosnącą presję regulacyjną, malejącą liczbę substancji czynnych, oczekiwania konsumentów i wymogi konkurencji rynkowej z realiami gospodarstw, które muszą zachować opłacalność produkcji? Odpowiedzi na te pytania szukali uczestnicy debaty „Rolnik w centrum”, zorganizowanej przez Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin (PSOR). W dyskusji wzięli udział przedstawiciele nauki, administracji, organizacji rolniczych i praktycy, koncentrując się na roli nowoczesnej ochrony roślin oraz potrzebie stabilnych, przewidywalnych regulacji dla polskiego rolnictwa.

Prix Galien Polska 2025, zwane Oskarami Medycyny, ogłoszono na gali w Warszawie, nagradzając przełomowe innowacje medyczne. Wśród laureatów m.in. Novo Nordisk, Bristol Myers Squibb, Polpharma Biologics i Medtronic; nagrody specjalne otrzymały Novo Nordisk Foundation i Jerzy Starak.

W Morzu Śródziemnym dryfuje stworzenie, które z pozoru nie wyróżnia się niczym szczególnym - bladoróżowa meduza Turritopsis dohrnii. Jej biologia nie zna pojęcia kresu: kiedy zostaje zraniona lub się starzeje, potrafi cofnąć się w czasie do swojej młodzieńczej formy.

W całej Unii brakuje dziś ponad 1,2 miliona lekarzy, pielęgniarek i położnych - wynika z raportu przygotowanego przez OECD i Komisję Europejską. Kryzys kadrowy i demograficzny coraz mocniej obciąża europejskie systemy ochrony zdrowia, ograniczając ich zdolność do reagowania na potrzeby pacjentów. W nadchodzących latach niezbędne będą głębokie reformy systemowe, ale coraz większą rolę odgrywają także inicjatywy, które mogą wspierać te zmiany i przyspieszać ich wdrażanie w praktyce.

W listopadzie obchodzimy Europejski Dzień Czujki Dymu. To nie przypadek, listopad wraz z początkiem sezonu grzewczego to także czas, w którym co roku wzrasta liczba pożarów i zatruć czadem. W tym symbolicznym miesiącu w Castoramie zainaugurowano ogólnopolski program edukacyjny „Czuj się bezpiecznie”, realizowany we współpracy z Centrum Naukowo-Badawczym Ochrony Przeciwpożarowej – Państwowym Instytutem Badawczym (CNBOP-PIB).

Każdego roku w listopadzie obchodzimy Europejski Dzień Zdrowego Jedzenia i Gotowania – święto, które ma przypominać, że zdrowa dieta nie polega na rezygnacji z przyjemności, lecz na mądrym wyborze produktów i dbałości o jakość. To doskonała okazja, by zatrzymać się na chwilę i zastanowić, czym tak naprawdę jest zdrowe odżywianie. Wbrew pozorom nie chodzi wyłącznie o liczenie kalorii i rygorystyczne diety, ale o świadome jedzenie, które opiera się na prostych, naturalnych składnikach i lokalnych produktach.

W Polsce wciąż brakuje przepisów pozwalających zachować równowagę między platformami internetowymi a ich użytkownikami – podkreślali uczestnicy debaty pt. „Internet po DSA – między wolnością słowa a odpowiedzialnością”, która odbyła się 12 listopada w Centrum Prasowym PAP. Eksperci wskazali, że niezbędne jest wprowadzenie regulacji pozwalających użytkownikom internetu skutecznie walczyć o swoje prawa.

Polski sektor kosmiczny coraz mocniej angażuje się w europejskie projekty. Wśród priorytetowych są te związane z bezpieczeństwem. – Przed Polską nowy etap myślenia o bezpieczeństwie i wykorzystania danych satelitarnych w tym celu – mówi dr Marta Wachowicz, prezes Polskiej Agencji Kosmicznej. Według niedawnych zapowiedzi MON jeszcze w tym miesiącu planowane jest wyniesienie na orbitę pierwszych polskich satelitów wojskowych.

28 listopada 2025 roku odbędzie się Mental Health Summit 2025 - bezpłatne, ogólnopolskie wydarzenie online poświęcone tematowi zdrowia psychicznego w miejscu pracy. Wydarzenie organizuje Human Power i zgromadzi ekspertów z obszaru psychologii, medycyny, HR i biznesu, by rozmawiać o tym, jak zabezpieczać sytuacje kryzysowe w miejscu pracy oraz jak budować odporność psychiczną i systemowe podejście do zdrowia mentalnego w organizacjach.

Według opublikowanego przed COP30 raportu Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) rok 2025 ma szansę być drugim lub trzecim najcieplejszym rokiem w historii pomiarów. Poprzedni rok został oficjalnie uznany za rekordowo ciepły, a stężenie gazów cieplarnianych osiągnęło najwyższe wartości. Rośnie presja, by na rozpoczynającym się szczycie klimatycznym Organizacji Narodów Zjednoczonych COP30 w brazylijskim Belém deklaracje przełożyły się na konkretne działania.

W tegorocznej edycji triumfowało urządzenie do monitorowania jakości wody, oparte na sztucznej inteligencji i zaprojektowane przez Filipa Budnego, inżyniera z Politechniki Warszawskiej. Nagrodę zdobyła także innowacyjna klawiatura dla osób z chorobą Parkinsona, autorstwa Alessandry Galli z Włoch.

W hali Rega Arena w Płotach odbyła się uroczysta Inauguracja Roku Akademickiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Płotach.

W Warszawie odbył się Deep Tech CEE Summit 2025 – największe wydarzenie w Europie Środkowo-Wschodniej poświęcone przełomowym technologiom i innowacjom naukowym. W dniach od 27 do 29 października przedstawiciele startupów, inwestorzy, naukowcy, liderzy biznesu i przedstawiciele administracji dyskutowali o przyszłości technologii oraz rozwoju projektów, które łączą naukę z rynkiem. W wydarzeniu wzięło udział ponad 500 uczestników z ponad 30 krajów, w tym 150 startupów deep tech oraz ponad 200 przedsiębiorców i inwestorów. Projekt ten jest okazją do nawiązania partnerstw, wymiany doświadczeń i budowania ekosystemu innowacji w regionie.

Uczniowie ZS im. Czesława Miłosza z Gryfic uczestniczyli w mobilności Erasmus+ w Huércal de Almería w projekcie Green Horizons, zdobywając wiedzę o zrównoważonym rolnictwie, OZE i ochronie środowiska. Odwiedzili Kimitec Group z AI LINNA i uczestniczyli w warsztatach o pożarach i ekosystemach śródziemnomorskich; solidne przygotowanie językowe i organizacyjne zapewniło sprawny przebieg wyjazdu.

Ptaki i nietoperze są najbardziej narażone na kolizje z turbinami wiatrowym, jednak rozwój odnawialnych źródeł energii może przebiegać w sposób odpowiedzialny, zrównoważony i przy zachowaniu wysokich standardów ochrony środowiska i ładu przestrzennego - podkreślają naukowcy z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie (ZUT), autorzy kodeksu dobrych praktyk dla energetyki wiatrowej.

Zdolność mózgu do reorganizacji i tworzenia nowych połączeń nerwowych, znana jako neuroplastyczność, umożliwia nam uczenie się, zapamiętywanie oraz powrót do zdrowia po urazach neurologicznych. Zaburzenia w funkcjonowaniu tych mechanizmów mogą się przyczyniać do rozwoju chorób neuropsychicznych takich jak depresja, padaczka czy uzależnienia. Naukowcy z Braincity chcą wykorzystać wiedzę o plastyczności mózgu w praktyce, opracowując skuteczniejsze metody leczenia tych schorzeń. Będzie to możliwe dzięki środkom z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), które w ramach działania Międzynarodowe Agendy Badawcze przyznała Fundacja na rzecz Nauki Polskiej.

W erze mediów społecznościowych i nieustannego przepływu informacji coraz trudniej odróżnić wiedzę od opinii, a autorytet od popularności. W rezultacie znaczenie autorytetów spada, co widać m.in. w nauce. Przez to społeczeństwa tracą wspólne punkty odniesienia – osoby i instytucje, które przez lata pełniły funkcję drogowskazów i inspirację do rozwoju. Inicjatorzy konkursu „Mistrz i Uczeń” chcą przypomnieć, jak ważna dla przyszłości nauki, ale również sztuki, jest ta międzypokoleniowa relacja.

Na X Forum Społeczno–Gospodarczym w Gryficach eksperci, samorządowcy i Wody Polskie debatowali o wykorzystaniu rzeki Regi dla rozwoju gospodarczego przy jednoczesnej ochronie przyrody. Podpisano deklarację współpracy i zaprezentowano projekty renaturalizacji oraz inwestycji nadwodnych.

Polska staje się kluczowym filarem europejskiej obrony przed dronami. W połączeniu z technologicznym know-how Czech oraz potencjałem badawczym Słowacji rodzi się regionalna siła, która ma ambicję wpływać na przyszłość przemysłu obronnego w Europie.

79 proc. pracowników deklaruje, że korzysta z narzędzi AI, ale tylko 25 proc. z nich używa ich do celów zawodowych – wynika z badania Minds & Roses dla Uczelni Łazarskiego. Może to świadczyć o tym, że nie do końca wiedzą, jak mogą je wykorzystać w pracy i czy mogą to zrobić. Część z nich może się obawiać, że tym samym pokaże, że technologia może ich zastąpić. Ta obawa dotyczy także młodych ludzi zaczynających karierę. Szybki rozwój sztucznej inteligencji to jeden z głównych czynników zmieniających rynek pracy i potrzebne na nim kompetencje.

Polska od lat walczy ze smogiem, ale główne wyzwanie leży dziś nie tylko w kominach. W centrach miast cichym zabójcą jest również niewidoczny pył drogowy. Badania z Krakowa udowadniają, że nowoczesne zamiatarki uliczne i drogowe, takie jak Dulevo, czy RASCO - MUVO i - LYNX, a także nośniki sprzętu Vitra nie tylko czyszczą asfalt, ale stają się kluczowym narzędziem inżynierii środowiskowej, gwarantującym redukcję najbardziej niebezpiecznych cząstek od PM10, PM2,5 i PM1.0.

Polskie firmy i korporacje coraz śmielej sięgają po zaawansowane technologie, ale wciąż rzadko inwestują w automatyzację, robotyzację oraz start-upy i firmy deep tech powstające w Polsce. Brakuje również mechanizmów, które pozwoliłyby innowacyjnym start-upom w większej skali oraz przy większym ryzyku wdrażać swoje produkty i rozwiązania w dużych firmach w Polsce. Nie mogąc znaleźć na rodzimym rynku pierwszego klienta czy inwestora, start-upy nie mogą konkurować na globalnym rynku. Stworzenie odpowiedniego ekosystemu dla rozwoju innowacji byłoby korzystne dla wszystkich stron.

Październik otwiera nie tylko rok akademicki, lecz także okres wzmożonych spotkań towarzyskich – integracji, urodzin, andrzejek, firmowych kolacji czy przedświątecznych imprez. Następnego dnia wielu kierowców zaczyna poranek od tego samego pytania: czy mogę już prowadzić?

Nowe badanie opinii publicznej pokazuje, że piwo bezalkoholowe jest przez Polaków postrzegane jako element ograniczania spożycia alkoholu. Takiego zdania jest ponad połowa respondentów. Prawie 54 proc. popiera także możliwość jego reklamy.

16 października, w Europejski Dzień Przywracania Czynności Serca, uczniowie szkół z Gryfic spotkali się w hali Gryf Arena, by wziąć udział w lokalnej edycji bicia rekordu w pierwszej pomocy organizowanej przez Fundację WOŚP we współpracy z WOPR Gryfice. Celem było nie tylko pobicie rekordu, lecz przede wszystkim praktyczna nauka i promocja umiejętności ratowania życia.

16 października obchodzimy Światowy Dzień Żywności – święto, które zwraca uwagę na to, jak wielkim wyzwaniem staje się dziś odpowiedzialne gospodarowanie jedzeniem. To nie tylko kwestia dostępu do żywności, ale także sposobu, w jaki jest ona produkowana, przechowywana i konsumowana. W świecie, w którym marnuje się niemal jedną trzecią jedzenia, refleksja nad tym tematem jest potrzebna bardziej niż kiedykolwiek