Renowacja zespołu pałacowego Zamoyskich w Kozłówce

Pałac Zamoyskich w Kozłówce stanowił od początku architektonicznie klasyczny przykład  barokowej kompozycji pałacowej entre cour et jardin, czyli „między dziedzińcem a ogrodem”. W późniejszych latach Zamoyscy dodatkowo mocno rozbudowali kompleks, nadając mu obecny charakter rodowej rezydencji. Do  dzisiejszych czasów przetrwał jednak w niezmienionym stanie, dzięki czemu - jako zespół  pałacowo-parkowy - jest jednym najlepiej zachowanych nie tylko w kraju, ale i w Europie. O randze obiektu świadczy wpisanie go 25 kwietnia 2007 roku na Listę Pomników Historii z Listy Prezydenta RP.

- Zespół Pałacowy na przestrzeni wielu lat przechodził kilka dużych remontów. Ostatnim z nich była prowadzona w latach 2019–2021 kompleksowa renowacja budynków rozmieszczonych wokół dziedzińca, do których należy oficyna południowa - tzw. kuchenna wraz z teatralnią, a także oficyna północna zwana mieszkalną oraz budynki dawnej stajni. Prace te w ramach Funduszy Europejskich prowadziła doświadczona firma budowlano-konserwatorska  Furmanek Renewal Sp. z o.o. S.K.A. z Daleszyc – mówi Robert Koprowicz.

Zaprawy wapienno-trassowe dla dbałości o historię

Zadanie dotyczyło przede wszystkim odpowiedniego doboru tynków i farb. Jednym z czynników, które zdecydowały o wyborze rodzaju materiałów, był wymóg posiadania historii stosowania zaproponowanych tynków na podobnych obiektach w kraju w okresie co najmniej ostatnich 5 lat. W związku z tym, do prac tynkarskich wybrano sprawdzone zaprawy wapienno-trassowe, które już od prawie 30 lat wykorzystywane są na większości obiektów w kraju, w tym najcenniejszych za- łożeniach pałacowych – takich jak Wilanów, Zamek Królewski w Warszawie, Krasiczyn, Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach, Pałac Potockich w Radzyniu Podlaskim czy Pałac Izraela Poznańskiego w Łodzi. 

- Zaprawy wapienno-trassowe to obecnie najlepszy rodzaj materiału wiążącego, który jako jedyny posiada szczegółową dokumentację badawczą oraz akceptację krajowych ośrodków  konserwatorskich, takich jak UMK w Toruniu. A ich najważniejszymi zaletami jest to, że wiążą i twardnieją pod wodą, są niezwykle trwałe i odporne na warunki zewnętrzne - w tym także kwaśne środowisko, wiążą rozpuszczalne wapno zmniejszając ryzyko powstawania wykwitów oraz mają wysoką porowatość i niski ciężar właściwy - są lekkie i znakomicie „oddychają” – wyjaśnia Menadżer Produktu.

Pierwotny projekt zakładał zachowanie  większości tynków i jedynie ich lokalną naprawę. Jednak po ocenie stanu zachowania ścian obiektu, zdecydowano się na  ich całkowitą wymianę. Stare tynki okazały się  bowiem mocno odspojone i zdezintegrowane. Jak mówi Robert Koprowicz, ich stan był na tyle zły, iż nie było możliwości skutecznego strukturalnego wzmocnienia: 

- Zdecydowano więc jedynie o zachowaniu detalu sztukatorskiego wraz z gzymsami, które należało poddać konserwacji. Do prac tynkarskich wybrano lekką, wapienno-trassową, fabryczną mieszankę tynkarską Optosan TrassPutz, która spełniała wymagania podłoża, ale też umożliwiała aplikację zarówno ręcznie, jak i maszynowo. Gzymsy i profile naprawiano lokalnie z użyciem również gotowych i lekkich zapraw w technice ciągnionej StuckoGrob i Stucko Fein.

Lista produktowa

W obszarze cokołowym na podstawie wcześniej wykonanych badań, które wskazały obecność soli budowlanych, zdecydowano o wymianie starych wypraw na tynki renowacyjne WTA. Wykorzystano pełen system –  obrzutkę Optosan HSB, porowaty tynk podkładowy Optosan ASP oraz hydrofobowy tynk  magazynujący Optosan USP. Wreszcie na całości, dla ujednolicenia  faktury, nałożono tynk cienkowarstwowy  zbrojony mikrowłóknami z trassem Optosan TrassFeinputz. 

- Tu jednym z decydujących  elementów było nawiązanie do struktury powierzchni z wcześniejszych prac. Wzorcem  była m.in. Kaplica Zamoyskich, gdzie jeszcze w 2009 roku wykorzystano ten sam tynk  o uziarnieniu 0–1 mm – dodaje ekspert firmy Hufgard Optolith. 

Ostatnim etapem był wybór rodzaju farby – i tu, zgodnie z wymaganiami nadzoru konserwatorskiego, należało zastosować mineralną farbę krzemianową, lub zolo-krzemianową, spełniającą wymagania DIN 18363.  Zgodnie z tym budynki zostały więc pomalowane specjalistyczną farbą zolo-krzemianową Optosan Silisan Plus. Farba ma bardzo wysoką dyfuzyjność, niezbędną dla zabytkowych podłoży i dzięki wykorzystaniu spoiwa opartego na zolu krzemionkowym z wodnym szkłem  potasowym z organicznymi stabilizatorami  w ilości < 5%, w trwały sposób wiążąc się z mineralnym podłożem. Farba jako jedna z nielicznych na rynku ma pozytywną opinię badawczą niezależnego ośrodka  konserwatorskiego PKZ w Toruniu. Była też już stosowana na podobnych najcenniejszych  realizacjach - jak Pałac Biskupów w Kielcach. 

Zakończone już prace zamykają etap renowacji elewacji budynków zespołu pałacowego. Dzięki temu zwiedzający mają obecnie możliwość podziwiania go w stanie zbliżonym do czasów swojej świetności.

O firmie Hufgard Optolith:

W Polsce firma Hufgard Optolith rozpoczęła swoją działalność ponad 18 lat temu. Oferta firmy obejmuje szeroki asortyment produktów - od farb, gruntów, tynków i zapraw budowlanych, po kleje do systemów ociepleń, tynki cienkowarstwowe, zaprawy do klinkieru, wyrównywania i napraw, hydroizolacje, kleje do płytek i kamienia oraz zaprawy renowacyjne. W celu zagwarantowania najwyższej jakości wszystkie wyroby sprawdzane są przez przyfabryczne laboratorium oraz wyspecjalizowane jednostki badawcze i laboratoria w kraju i za granicą.