Znamy wyniki konkursów Narodowego Centrum Nauki. Wśród laureatów naukowcy ZUT

W ramach dwóch konkursów złożono 3005 wniosków. Finansowanie otrzymało 589 projektów. Laureaci uzyskają 740 mln zł na realizację konceptów z zakresu badań podstawowych. Wśród przyznanych grantów znajdują się także projekty z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie.

Naukowcy ZUT otrzymali finansowanie w dwóch rozstrzygniętych konkursach. Nagrodzono jeden projekt w konkursie OPUS 22 na kwotę blisko 1 mln 400 tys. zł, którego kierownikiem jest dr hab. inż. Katarzyna Michałek, prof. ZUT (Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt ZUT) oraz dwa projekty w konkursie SONATA 17, realizowane w partnerstwie z Politechniką Bydgoską im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich przez zespół z Katedry Fizjologii, Cytobiologii i Proteomiki w składzie: dr hab. inż. Adam Lepczyński, prof. ZUT; dr hab. inż. Małgorzata Ożgo, prof. ZUT oraz dr inż. Agnieszka Herosimczyk (Wydział Biotechnologii
i Hodowli Zwierząt ZUT) na łączną kwotę 650 tys. zł.

Badania płodności

W ramach przyznanego grantu prof. Katarzyna Michałek będzie poszukiwała nowych markerów płodności samców u bydła. Głównym celem badań jest odpowiedź na pytanie: Czy pomiar akwaporyn, zlokalizowanych w narządach rozrodczych i plemnikach u tego gatunku, może stać się nowoczesnym, precyzyjnym i skutecznym wskaźnikiem umożliwiającym w przyszłości pełne określenie męskiego potencjału rozrodczego i ocenę jakości nasienia?

W ostatnich latach, obserwuje się globalny wzrost zaburzeń męskiej płodności, który dotyczy ludzi, ale również zwierząt. Do niedawna ledwo zauważalny i często lekceważony "czynnik męski", jak się okazuje jest przyczyną niepowodzeń w zapłodnieniu u blisko 50 proc. przypadków z czego przyczyny u 30-40 proc. wciąż nie są znane.

Zarówno w medycynie, jak i praktyce zootechnicznej oraz weterynaryjnej, zdarza się, że pomimo braku zaburzeń w funkcjonowaniu męskich narządów rozrodczych oraz prawidłowych parametrów nasienia,
do zapłodnienia nie dochodzi, nawet przy użyciu nowoczesnych narzędzi i procedur. Stąd od lat, postuluje się, że obecne wytyczne i standardy określające męski potencjał rozrodczy u ludzi, jak i zwierząt, są nie wystarczające i należy poszukiwać nowych, potencjalnych rozwiązań – wyjaśnia prof. Michałek.

Dwa projekty w konsorcjum

W ramach przyznanych dofinasowań zespół z Katedry Fizjologii, Cytobiologii i Proteomiki, wraz z naukowcami z Politechniki Bydgoskiej, zbada aktywacje mechanizmów epigenetycznych u drobiu oraz układ pokarmowy kaczek żywionych paszą z dodatkiem glinokrzemianów.

Oba projekty skupiają się na ocenie wpływu zmian w składzie i aktywności mikrobioty jelitowej, czyli ogółu mikroorganizmów bytujących w przewodzie pokarmowym na możliwość poprawy stanu zdrowia,
a finalnie zwiększoną produkcyjność tych zwierząt.

Pierwszy projekt zakłada możliwość „zaprogramowania" składu mikrobioty jelitowej już w okresie rozwoju embrionalnego kurcząt poprzez zaaplikowanie do jaj suplementów pod postacią prebiotyków oraz postbiotyków (metabolitów dobroczynnych bakterii probiotycznych). Chcemy poznać mechanizm metabolicznego „dialogu" zachodzącego pomiędzy mikrobiotą jelitową a komórkami przewodu pokarmowego, który może skutkować metylacją DNA (proces przyłączania grup metylowych), jako epigenetycznego mechanizmu regulacji ekspresji genów. Powyższe zmiany mogą przyczynić się m.in. do zwiększenia szczelności bariery jelitowej, czy powodować korzystne zmiany metabolizmu – tłumaczy prof. Lepczyński.

Głównym zadaniem drugiego projektu będzie próba oceny wpływu dorzucania do diety kaczek dodatków mineralnych pod postacią glinokrzemianów (naturalnie występujące minerały).  

W tym koncepcie zbadamy, jakie ma to oddziaływanie na rozwój i status zdrowotny układu pokarmowego kaczek poprzez potencjalną stymulację liczebności oraz aktywności bakterii wchodzących w skład mikrobiomu jelitowego. Dodatkowo, przeanalizujemy również wpływ tej modyfikacji na możliwość stymulacji układu immunologicznego oraz zmian metabolizmu komórek nabłonka jelitowego. Na koniec, poddamy ocenie analizę profilu ekspresji genów na poziomie transkryptomu oraz proteomu – mówi prof. Lepczyński.

Listy rankingowe konkursów znajdują się na stronie Narodowego Centrum Nauki: https://www.ncn.gov.pl/aktualnosci/2022-05-23-wyniki-opus22-sonata17.