W 2035 roku tylko 10 proc. odpadów komunalnych będzie mogło trafić na wysypiska. Niezbędne są instalacje termicznego przekształcania

– Deponowanie odpadów i zostawianie bagażu przyszłym pokoleniom w postaci gazów cieplarnianych, metanu jest czymś najgorszym – mówi agencji Newseria Sławomir Kiszkurno, prezes Portu Czystej Energii.

Zgodnie z unijnymi celami klimatycznymi i zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym do 2035 roku maksymalnie 10 proc. odpadów komunalnych będzie mogło być składowanych na wysypiskach. Realizacja tego celu wymaga rozbudowy infrastruktury do odzysku energii z odpadów w całej Polsce.

– Tylko dzięki instalacjom termicznym będzie możliwe ograniczenie składowania, zarówno u nas w Gdańsku, jak i w ogóle w całej Polsce, Europie. Wszystkie kraje europejskie, szczególnie te wysoko rozwinięte, mają tyle instalacji termicznego przetwarzania odpadów, ile potrzebują: Niemcy blisko 100, Francuzi 130, w całej Europie jest ich ponad 500. Ta jest jedną z najnowocześniejszych, ale w Polsce jest tych instalacji bardzo mało i brakuje kolejnych, które też wpłyną na ochronę środowiska w naszym kraju – dodaje Sławomir Kiszkurno.

Komisja Europejska podkreśla, że spalarnie odpadów, stosujące najlepsze dostępne techniki, stanowią bezpieczne i efektywne ogniwo systemu gospodarowania odpadami, o ile są uzupełnieniem selektywnej zbiórki i recyklingu.

– Dzięki tej instalacji oszczędzamy kilkadziesiąt milionów rocznie z opłat mieszkańców z tzw. opłaty śmieciowej. Są to więc instalacje, które generują pewne oszczędności, które można przeznaczyć na inne działania związane z gospodarką o obiegu zamkniętym – mówi prezes Portu Czystej Energii.

Z danych opublikowanych w raporcie IOŚ-PIB z 2024 roku (dotyczącym stanu sektora w 2022 roku) wynika, że w Polsce działało wtedy 15 instalacji termicznego przekształcania odpadów, w tym osiem spalarni odpadów komunalnych (ITPOK) oraz różne współspalarnie (cementownie, energetyczne). Łączne moce przerobowe wszystkich instalacji wynosiły ok. 3735 tys. t, z czego dla odpadów komunalnych – 1197 tys. t (a dla wszystkich odpadów dopuszczonych do termicznego przekształcania – 2933 tys. t). Moc przerobowa dla odpadów komunalnych została wykorzystana w 42 proc., a dla wszystkich odpadów – w 62 proc. W efekcie spalarnie komunalne odzyskały 6 294 153 GJ energii, co daje średnio 5,7 GJ na tonę przekształconych odpadów.

– Spalarnie wpływają przede wszystkim na ograniczenie składowania odpadów, ale też wpływają na poprawę czystości powietrza, bo energia i ciepło, które my wyprodukujemy w tej instalacji, są produkowane w procesie wysokosprawnym i bardzo przyjaznym środowisku – mówi Sławomir Kiszkurno.

Uruchomiony w lutym br. Port Czystej Energii to nie tylko spalarnia, ale i elektrociepłownia, która w procesie kogeneracji produkuje zarówno zieloną energię, jak i ciepło. Zamiast paliw kopalnych wykorzystuje odpady nienadające się do recyklingu, których kaloryczność dorównuje, a często nawet przewyższa, energetyczny potencjał węgla brunatnego. Każdego roku instalacja ma przetwarzać około 160 tys. t odpadów z Gdańska i kilkudziesięciu okolicznych. Przekształcanie ma się przełożyć na produkcję 114 tys. MWh energii elektrycznej i 509 tys. GJ ciepła – wystarczająco, by zasilić energią ok. 54 tys. domów oraz zimą ogrzać 19 tys. gospodarstw domowych, a latem 70 tys.

– W porównaniu do innych instalacji elektrociepłowni węglowych i gazowych jest to źródło energii zdecydowanie czystszej, zielonej. Blisko połowa energii elektrycznej kwalifikowana jest jako energia z odnawialnego źródła energii – mówi ekspert.

Instalacja w Gdańsku wpisuje się w proces dekarbonizacji krajowego ciepłownictwa. Dzięki rygorystycznym normom emisji spełnia najwyższe standardy środowiskowe i jest bezpieczna dla mieszkańców. Jako jedna z nielicznych tego typu instalacji w Europie posiada zaawansowany system oczyszczania spalin, w tym dwie niezależne instalacje redukcji tlenków azotu. W efekcie emisje są wielokrotnie niższe niż w tradycyjnych elektrociepłowniach węglowych i porównywalne z poziomami osiąganymi przez najnowocześniejsze źródła energii.

– Termiczne przekształcanie odpadów komunalnych jest absolutnie bezpieczne. Dopuszczalne normy emisyjne instalacji wysokosprawnych elektrociepłowni są najbardziej restrykcyjne spośród wszystkich tego typu instalacji, czy to na gaz, czy na węgiel. Nasza instalacja emituje najmniej zanieczyszczeń. Często te normy emisyjne są 100, 200, 1000 razy wyższe niż faktyczne emisje, które mamy z komina tego zakładu – wskazuje Sławomir Kiszkurno.

W procesie przekształcania odpadów powstają żużle i popioły lotne, które po odpowiednim przetworzeniu są wykorzystywane gospodarczo w budownictwie lub drogownictwie, tracąc status odpadów i stając się elementem gospodarki o obiegu zamkniętym.