WEEKEND W MUZEUM

7 CZERWCA 2025 | SOBOTA
10.00 – 16.00 | wszystkie gmachy muzeum w Szczecinie | wstęp wolny
               Bezpłatna sobota!
14.00 | Muzeum Historii Szczecina MNS | wstęp: 5 zł (bilet edukacyjny)
               Spacer kuratorski po wystawie czasowej „PROWIZORIUM”
16.00 | Muzeum Narodowe w Szczecinie | wstęp: 5 zł (bilet edukacyjny)
               Akademia Historii Sztuki | „Nagość w sztuce” | Prowadzenie: Renata Fabiańska-Grzybowska

8 CZERWCA 2025 | NIEDZIELA
9.00 – 16.00 | Wystawa Zachodniopomorskich Kolei Dojazdowych w Gryficach | wstęp wolny
               Bezpłatne zwiedzanie plenerowego skansenu kolejowego 
12.00 | Muzeum Narodowe w Szczecinie | wstęp: 5 zł (bilet edukacyjny)
               Kulinarne podróże po Pomorzu „O przetworach z owoców i warzyw” 
               Prowadzenie: Małgorzata Kłosińska-Grzechowiak, Agnieszka Słowińska

GODZINY OTWARCIA MUZEUM
poniedziałek: nieczynne
wtorek, środa, czwartek, sobota: 10.00–18.00
piątek, niedziela: 10.00–16.00

 

ADRESY GMACHÓW MNS
Muzeum Narodowe w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3
Muzeum Narodowe w Szczecinie–Muzeum Tradycji Regionalnych, ul. Staromłyńska 
Muzeum Narodowe w Szczecinie–Muzeum Sztuki Współczesnej, ul. Staromłyńska 1
Muzeum Narodowe w Szczecinie–Muzeum Historii Szczecina, ul. Księcia Mściwoja II 8
Muzeum Narodowe w Szczecinie–Centrum Dialogu Przełomy, pl. Solidarności 1
Wystawa Zachodniopomorskich Kolei Dojazdowych w Gryficach, ul. Błonie 2

 

INFORMACJE + MEDIA SPOŁECZNOŚCIOWE:
www.muzeum.szczecin.pl
www.przelomy.muzeum.szczecin.pl
Facebook & Instagram @muzeum.szczecin
You Tube @muzeumnarodowewszczecinie

SPACER KURATORSKI „PROWIZORIUM”

Oprowadzanie kuratorskie po wystawie „PROWIZORIUM” przygotowanej z okazji 80-lecia polskiego Szczecina.

O ekspozycji opowiadać będą Katarzyna Zimnoch, Paweł Kleszczewski oraz Małgorzata Peszko, Anna Lew-Machniak, Andreas Menhard.

Zapraszamy do Muzeum Narodowego w Szczecinie – Muzeum Historii Szczecina (ul. Księcia Mściwoja II) w sobotę, 7 czerwca 20205 roku o godzinie 14.00. Wstęp: 5 zł (bilet edukacyjny). Uwaga! Liczba miejsc ograniczona.

Wystawa PROWIZORIUM, przygotowana z okazji 80-lecia polskiego Szczecina, to interdyscyplinarny projekt artystyczno-badawczy, który podejmuje próbę opowiedzenia o mieście zbudowanym z pamięci, przesiedleń i niepewności. To refleksja nad Szczecinem jako unikalną przestrzenią kulturową, ukształtowaną przez jeden z największych procesów migracyjno-osadniczych XX wieku. To także okazja do świętowania 50-rocznicy powołania w Ratuszu Staromiejskim Muzeum Historii Szczecina.

AKADEMIA HISTORII SZTUKI 

OSTATNI WYKŁAD w CYKLU!
Akademia Historii Sztuki: Nagość w sztuce"
Prowadzenie: Renata Fabiańska-Grzybowska

7 czerwca 2025 | sobota | godzina 16.00
Muzeum Narodowe w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3

wstęp: 5 zł (bilet edukacyjny)
Liczba miejsc ograniczona

Ilustracja:
Wojciech Weiss (1875–1950)
Owoce (akt męski), 1912
olej, płótno, 151,2 x 92,5 cm

KULINARNE PODRÓŻE PO POMORZU

Zapraszamy na kolejne spotkanie z cyklu Kulinarne Podróże po Pomorzu, tym razem będziemy mówić  o przetworach z owoców i warzyw.

To już czwarte spotkanie przygotowane przez Działy Etnografii Pomorza i Edukacji. Jest ono związane z kulinarnymi tradycjami kultywowanymi w naszych domach. Przy muzyce na żywo będzie można obejrzeć  eksponaty na co dzień niedostępne dla zwiedzających, włączyć  się do dyskusji jakie przetwory z owoców i warzyw goszczą  w naszych domach nie tylko od święta oraz wziąć udział w konkursie literackim.

Spotkanie odbędzie się 8 czerwca 2025 roku w Muzeum Narodowym w Szczecinie przy Wałach Chrobrego 3 o godzinie 12.00.

Ziemniaki trafiły do Polski wraz z zachodnimi osadnikami w XVIII wieku. Zanim rozpoczęły swój tryumfalny pochód po stołach wszystkich stanów I Rzeczpospolitej patrzono na nie podejrzliwie. Ostrzegano przed nimi z ambony, albowiem pochodziły od pogan i Pismo Święte słowem o nich nie wspominało. Dziewiętnastowieczny etnograf Łukasz Gołębiewski relacjonował:  Długo Polacy brzydzili się niemi, za szkodliwe je poczytywali zdrowiu, wmawiali to w pospólstwo księża nawet. Kiedy ujrzano, że w gdańskich żuławach, u holendrów i szwabów, osiadających po różnych miejscach, kartofle rodziły się obficie, jedynym prawie były ich pokarmem, zabezpieczały od głodu, rozliczne mieć mogły przyprawy i niemało rozmaitych dawać potraw, przeszły do pogranicznych tym osadom rolników, później do dalszych i na końcu panowania Augusta III już były znane w Polsce, Litwie i na Rusi.

Kolejny chłopskie warzywo to kapusta, kiszona czy też gotowana. Często podawana była w połączeniu z grochem. Poza tym dietę uzupełniały rośliny strączkowe takie jak bób, fasola, soczewica, wykorzystywano też w kuchni brukiew, pasternak, marchew, rzepę.

Ziemniaki zresztą, jako produkt tani, stanowią podstawę pomorskiej kuchni. Ziemniaczane kluski z gotowanych kartofli, czyli golce podaje się ze skwarkami, refkacze, czyli małe kluseczki ziemniaczane z kiszoną kapustą, ale przede wszystkim je się na Pomorzu ziemniaki gotowane w mundurkach, często z dodatkiem śmietany czy kapusty kiszonej.

Jako, że kuchnia chłopska była zależna od cyklu natury, występowały w niej okresy syte i chude, w zależności od pory roku i zbiorów. Największą zmorą był przednówek – czas kiedy zaczynały się kończyć zimowe zapasy, a nowe plony jeszcze się nie pojawiły. 

Ubogie menu opierało się głównie na zbieractwie. Gdy brakło zbóż, jako zamienników używano niektórych chwastów. Kaszę i placki przyrządzano powszechnie z dziko rosnącej trawy, zwanej manną. Mąkę do wypiekania chleba robiono z perzu. W sytuacjach skrajnych niedobory mąki uzupełniano dodatkiem suszonych liści lipy, mielonej kory brzóz, wrzosów, wiórów drewna, żołędzi. Lebiodę i pokrzywę spożywano à la szpinak lub dodawano do zup. Polewki lub bryje  gotowano z młodymi ostami, komosą. Niedostatki uzupełniały, ważne również w czasach dobrobytu wszelkiego rodzaju jagody i dziko rosnące owoce. Nie można zapomnieć o potrawach z grzybów, których w pomorskich lasach jest wiele. Tradycyjnie grzyby dusi się z dodatkiem czosnku, cebuli i ziaren jałowca. Najlepsze są kurki, ale borowiki czy koźlarze również doskonale się do takiego przygotowania nadają.

Jabłka od wieków zajmowały w polskiej kuchni i kulturze szczególne miejsce. Wśród ogromnej liczby odmian znajdziemy owoce soczyste, słodkie, kwaśne — takie, które nadają się do wyrobu soków oraz cydrów, i takie, które świetnie sprawdzają się jako składnik wypieków oraz dań. Na podstawie znalezisk archeologicznych wiadomo, że na ziemiach polskich jabłka wykorzystywano od bardzo dawna. Ich pestki znaleziono między innymi na terenie osady w Biskupinie, gdzie obecnie mieści się muzeum osadnictwa z kręgu kultury łużyckiej. Jednak na większą skalę sady zaczęli zakładać dopiero zakonnicy w XII wieku. Podaje się je na surowo jako zdrową, lekką przekąskę. To wspaniały dodatek do ciast, deserów, mięs czy ryb. Pasteryzowane i świeże soki jabłkowe świetnie gaszą pragnienie.

Kolejnym wykorzystywanym w kuchni owocem są śliwki. Przygotowuje się z nich aromatyczne powidła, kompoty, musy czy marynuje w occie. To też dodatek do ciast oraz deserów. Jednym z polskich specjałów są również śliwki w czekoladzie i wędzone, wspaniałe, aromatyczne jako dodatek do deserów, kompotów, mięs, a także owsianek i kleików.

Dzięki zakonnikom w średniowieczu zaczęto uprawiać maliny w przyklasztornych ogrodach. W tradycyjnej medycynie ludowej wyrabiany z nich sok podawano na problemy z trawieniem, przy przeziębieniu, a także na wzmocnienie. Ich piękny czerwony kolor, a także upojny zapach sprawiły, że są kojarzone z miłością i erotyzmem. W polskiej poezji zarówno owoce, jak i tereny porośnięte krzakami malin towarzyszą kochankom, porównuje się także do nich urodę dziewczyny czy słodycz kobiecych ust. Chętnie nawiązywał do nich w swojej poezji Bolesław Leśmian. W kuchni maliny wykorzystuje się do produkcji dżemów, konfitur i soków. Wzbogacają smak wypieków, ciast i deserów na zimno. Drożdżowe bułki z malinami czy wykwintny sernik polany malinowym musem to mocno zapadające w pamięć smaki polskiego lata. Warto także wspomnieć, że Polska należy do czołowych producentów malin oraz truskawek.

Przetwory to sposób na zachowanie smaku lata w chłodniejsze pory roku, a także porcję witamin i składników mineralnych. Z owoców i warzyw z Pomorza można przygotować wiele przetworów, takich jak dżemy, soki, kompoty, nalewki, galaretki, powidła, konfitury.

Przetworami, które często wykorzystujemy w kuchni i ułatwiają nam przygotowywanie potraw są owoce i warzywa konserwowe np. brzoskwinie, gruszki  w syropie oraz konserwowa kukurydza, fasola, groszek, pomidory. Produkty te zostały utrwalone przez działanie wysokiej temperatury przez co mają długą datę minimalnej trwałości. W procesie marynowania utrwala się najczęściej ogórki, buraki, paprykę, grzyby, a z owoców najpopularniejsza są gruszki i śliwki. Świeże owoce i warzywa umieszcza się w kwaśnej zalewie z dodatkiem soli lub cukru oraz najczęściej octu, a następnie utrwala termicznie w procesie pasteryzacji. Latem i jesienią dojrzewają sezonowe warzywa i owoce dlatego to najlepszy czas na przygotowanie przetworów na zimę. Z truskawek, wiśni, malin, jabłek, gruszek czy moreli zrobimy pyszny dżem, konfiturę oraz sok. Ogórki, dynię, cukinię, buraczki czy paprykę możemy zamarynować, a w słonej zalewie ukisimy ogórki i kapustę. Natomiast z pomidorów i papryki powstanie najlepszy, własnej roboty przecier. Pamiętajmy, że prosty skład to lepszy produkt. 

Opracowała: Małgorzata Kłosińska-Grzechowiak