Ogrzewanie gospodarstw domowych a jakość powietrza – jak zmniejszyć smog w sezonie grzewczym?

Smog to toksyczna mieszanina pyłów zawieszonych, tlenków azotu i innych szkodliwych substancji powstających w wyniku spalania paliw kopalnych. Szczególnie groźne są drobne cząsteczki pyłu PM2,5, które bez trudu przenikają do układu oddechowego i krwiobiegu. W Polsce to właśnie domowe piece i kotły na paliwa stałe odpowiadają za większość emisji pyłów PM10 i PM2,5. Problem dotyczy przede wszystkim mniejszych miejscowości oraz obszarów wiejskich, gdzie wciąż funkcjonują tzw. "kopciuchy" – przestarzałe piece pozbawione filtrów.

Pod koniec lutego bieżącego roku Polski Alarm Smogowy opublikował ranking gmin zaangażowanych w Program Czyste Powietrze. Wyniki pokazują, że eliminacja starych pieców ma wymierny wpływ na poprawę jakości powietrza. W 2024 roku liderem zostały gminy z województwa mazowieckiego – aż 29 z nich znalazło się w pierwszej setce zestawienia. Tam, gdzie zlikwidowano najwięcej kotłów węglowych, poziom smogu spadł nawet o kilkadziesiąt procent. To dowód na to, że inwestycje w nowoczesne systemy ogrzewania mają realny wpływ na jakość powietrza. Problem w Polsce nadal jednak istnieje – w pierwszych dniach marca 2025 roku alerty RCB o krytycznie złej jakości powietrza otrzymywali mieszkańcy powiatu kieleckiego (6.03) czy Grudziądza i Szczecina (8.03). 

Jak ograniczyć emisję z domowych źródeł ogrzewania?

Rozwiązań jest kilka, a kluczowe są inwestycje w ekologiczne systemy ogrzewania. Wymiana kotłów węglowych na nowoczesne piece gazowe, pompy ciepła czy ogrzewanie elektryczne to skuteczne sposoby na zmniejszenie emisji. Coraz więcej gospodarstw decyduje się także na odnawialne źródła energii, takie jak panele fotowoltaiczne, które dodatkowo pozwalają obniżyć rachunki.

– Ograniczenie strat ciepła to kolejny krok w walce ze smogiem. Termomodernizacja budynków, czyli docieplenie ścian, wymiana okien i drzwi oraz modernizacja instalacji grzewczych, pozwala znacząco zmniejszyć zapotrzebowanie na paliwo. W praktyce oznacza to nie tylko mniejsze rachunki za ogrzewanie, ale także ograniczenie zanieczyszczeń – wylicza Lisa Scoccimarro, liderka Akademii Ekologicznej Amest Otwock.

Każdy może mieć wpływ

Poprawa jakości powietrza wymaga wspólnego wysiłku. Programy takie jak Czyste Powietrze, umożliwiają uzyskanie dofinansowania na tego typu inwestycje, co sprawia, że są one bardziej dostępne dla mieszkańców. Zgodnie z informacjami Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, 31 marca 2025 roku rozpocznie się kolejny nabór do programu. Jednak warto pamiętać, że odpowiedzialność za stan powietrza nie spoczywa jedynie na władzach lokalnych czy rządowych – każdy właściciel domu może przyczynić się do redukcji emisji. 

– Wybór ekologicznych technologii grzewczych, unikanie spalania odpadów i odpowiednia termoizolacja budynku to proste kroki, które mogą przynieść wymierne efekty. Mniej smogu oznacza wyższy komfort życia i czystsze powietrze dla przyszłych pokoleń – podsumowuje Lisa Scoccimarro.