Śmierć z nieba

Przez pierwsze lata wojny Pomorze Zachodnie i Szczecin, były miejscami bezpiecznymi, oddalonymi od linii frontów. Przed 1939 r. Szczecin stał się silnym ośrodkiem przemysłowym, w którym wiele zakładów produkowało na potrzeby wojny. W regionie powstał także ośrodek eksperymentalny w Pennemünde, gdzie produkowano broń V oraz fabryka benzyny syntetycznej pod Policami. Względny spokój panował przez pierwsze lata wojny, zanotowano jedynie kilka nalotów na Szczecin. W 1943 r., podczas konferencji w Casablance, alianci wyznaczyli cele dla lotnictwa, głównymi było zniszczenie niemieckiego przemysłu. Od tego momentu mieszkańcy większych i średnich niemieckich miast doświadczali tego, co było codziennością obywateli krajów podbijanych przez III Rzeszę. Pierwszy wielki nalot około 350 samolotów na Szczecin miał miejsce 20 kwietnia 1943 r. – tak alianci uczcili urodziny Adolfa Hitlera. W kolejnym roku podobnych nalotów było już kilkanaście, rujnowały przede wszystkim przemysłowe dzielnice miasta, port, stocznie, fabryki. Poważnym zniszczeniom uległa też fabryka benzyny syntetycznej. Do końca wojny koszmarem dla ludności były zwłaszcza naloty dywanowe. Szalały po nich pożary, burze ogniowe i huragany ognia, niszczące wszystko na swojej drodze.

Podczas debaty zostaną pokazane unikatowe zdjęcia wykonane przez 8. Armię Powietrzną USA (8AAF), przywiezione ze Stanów Zjednoczonych przez Grzegorza Kiarszysa. Widzowie będą mogli zobaczyć m.in. zniszczenia powstałe w wyniku bombardowań, zamaskowane obiekty wojskowe, okręty w porcie, stocznię Vulcan, artylerię przeciwlotniczą, a także zbombardowaną fabrykę w Policach i obozy pracy przymusowej, znajdujące się na jej terenie. Pozostałości po bombardowaniach znajdowane są do dziś – jakie znaleziska były najciekawsze i najbardziej niebezpieczne opowiedzą członkowie SPZP „Skarb”.

Debata towarzyszy wystawie pt. „Traumy wojny”, zrealizowanej dzięki wsparciu Województwa Zachodniopomorskiego. Ekspozycję można oglądać w gmachu głównym Muzeum Narodowego w Szczecinie na Wałach Chrobrego do końca września br.

Grzegorz Kiarszys, archeolog zatrudniony w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Szczecińskiego. Prowadzi badania archeologiczne materialnych śladów współczesnych konfliktów zbrojnych oraz opuszczonych obiektów z okresu zimnej wojny. W swoich studiach wykorzystuje odtajnione zobrazowania satelitarne, raporty CIA, skanowanie laserowe, zdjęcia zwiadowcze z okresu drugiej wojny światowej i zimnej wojny oraz modelowanie SfM. Autor książki Atomowi żołnierze wolności. Archeologia magazynów broni jądrowej w Polsce, w której przedstawił historię trzech radzieckich baz atomowych z obszaru Polski. Autor i współautor artykułów naukowych, m.in. na temat bombardowania fabryki benzyny syntetycznej w Policach. W tekście tym wykorzystano analizy zwiadowczych zdjęć lotniczych, wykonanych przez 8. Amerykańską Armię Lotniczą, dokumenty historyczne oraz rezultaty współczesnych metod teledetekcyjnych i prospekcji terenowej.

Łukasz Socha, ur. w 1982 r., lekarz, regionalista, kolekcjoner, historyk-amator. Członek Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Polickiej „Skarb” od 16 lat. Autor artykułów popularnonaukowych na temat Hydrierwerke Pölitz i pracy przymusowej w czasie drugiej wojny światowej. Główne zainteresowania: alianckie zdjęcia lotnicze i ich zastosowanie w odkrywaniu historii fabryki benzyny syntetycznej.

Jacek Stasiak, od 2002 roku związany  ze Stowarzyszeniem Przyjaciół Ziemi Polickiej „Skarb”. Pasjonat historii regionalnej, przede wszystkim historii byłej poniemieckiej fabryki benzyny syntetycznej. Uczestnik wielu programów telewizyjnych oraz audycji radiowych. Eksplorator kompleksów podziemnych, związanych z historią i tajemnicami drugiej wojny światowej. Kolekcjoner. Zawodowo związany z Zakładem Wodociągów i Kanalizacji w Policach.

Zdjęcie:  Szczecin podczas bombardowań. Na zdjęciu ul. Luisenstrasse, dzisiejsza Staromłyńska. Zbiory MNS