Karty z dziejów zamku książęcego w Szczecinie, tom II

„Karty z dziejów zamku książęcego w Szczecinie” to obszerna, zaplanowana na dwa tomy monografia. Tom I, poświęcony w całości architekturze zamku, ukazał się pod koniec 2020 r. Tom II, prezentowany czytelnikom obecnie, tworzy zbiór artykułów ośmiu badaczy.

- W obszernej treści publikacji szczeciński zamek książęcy pojawia się w kontekście wybranych zagadnień historii życia codziennego i obyczajów, kultury społecznej, a także przemian lokalnych struktur władzy administracyjnej. Dowiadujemy się, jak zmieniało się postrzeganie tego obiektu jako wytworu kultury, jaki był jego dawny wygląd i wyposażenie, jak kształtowała się współczesna działalność kulturotwórcza zamku (będącego centrum kultury i siedzibą różnych instytucji) oraz do jak przełomowych działań na rzecz samej budowli aktywność ta doprowadziła – pisze we wstępie Barbara Igielska, dyrektor Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie.

Podobnie jak w tomie I czytelnicy znajdą tu wiele historycznych ciekawostek oraz informacje rzucające światło na wiele nowych tematów związanych z zamkiem książęcym w Szczecinie. Tom II otwiera analiza dokumentów źródłowych (Rafał Simiński) skupiająca się przede wszystkim na inwentarzu pośmiertnym dóbr księcia Bogusława X.

Kolejne artykuły prezentują m.in. najnowsze ustalenia dotyczące usytuowania pokoi książęcych w kompleksie zamkowym (Damian Garecki) i przedstawienie zamku jako centrum władzy od czasów książęcych do współczesności (Paweł Gut). 

Mariaże Gryfitów oraz związany z nimi świat intryg, rywalizacji i nierzadko gorzki los księżniczek przybliża artykuł poświęcony ceremoniałowi dworskiemu książęcych uroczystości ślubnych (Joanna Kościelna). 

Obraz zamku dopełniają teksty przedstawiające dawną siedzibę Gryfitów jako rezydencję królewską w czasach brandenbursko-pruskich (Jerzy Grzelak), zamek szczeciński w relacjach podróżników na przestrzeni od końca XVI do początków XX wieku (Barbara Ochendowska-Grzelak) czy wreszcie zamek jako ośrodek kultury - z mnogością wydarzeń, które miały miejsce w jego murach po powojennej odbudowie obiektu przez polskie władze administracyjne (Maria Łopuch). 

Książkę zamyka tekst stanowiący podsumowanie zadań, jakie zostały wykonane w ramach prowadzonych na terenie zamku w XXI wieku prac rewaloryzacyjno-modernizacyjnych (Janina Kochanowska). Poznajemy tu m.in. tak ważne działania, jak choćby rekonstrukcja późnogotyckiego stropu z czasów księcia Barnima XI w skrzydle południowym, wykonanie nawiązującej do istniejącej w początkach XX w. malatury w dawnym kościele zamkowym (obecnie sali księcia Bogusława X) w skrzydle północnym czy zabiegi mające na celu nadanie renesansowego charakteru wnętrzom – ukazanie komnat książęcych z całym ich przepychem.

Znów mocną stroną publikacji są bogate materiały ikonograficzne przybliżające czytelnikowi charakter i zawartość opracowania.  Zdjęcia i grafiki ukazują zarówno wieki dawne (np. jak wyglądał medalion portretowy Ernesta Croya i Anny pomorskiej wykonany z okazji ślubu tej książęcej pary), jak i bliższe nam czasy (m.in. jak powstawał stojący przez Zamkiem słynny pomnik księcia Bogusława X i księżnej Anny).

Tym razem Zamek pozyskał je nie tylko z muzeów i fundacji polskich, niemieckich i skandynawskich, ale także włoskich czy amerykańskich, również z kolekcji prywatnych. Towarzyszą im także ilustracje z własnych zasobów – np. niedawny nabytek – „Widok na skrzydło północne zamku od strony parku” (po przebudowie według projektu Schinkla) G. Stein, 1871. 

Wśród rarytasów ukazujących fascynujące szczecińskie weduty jest choćby pochodzący z Królewskiej Manufaktury Porcelany w Berlinie talerz z widokiem na zamek od strony Odry z ok. 1818 r., który mógł być częścią serwisu deserowego carycy Marii Fiodorownej.  

Książka z pewnością poszerza współczesną wiedzę o szczecińskiej rezydencji książęcej o wyniki najnowszych ustaleń i stanowi fundament do rozmów o przeszłości regionu i dalszych dociekań badawczych.